Čájeheaddjit: Annika Dahlsten ja Markku Laakso.
Čájáhus maid Annika Dahlsten guovttos Markku Laaksoin leaba ráhkadan, čuovvu dáiddáriid mátkkošteami Sámis Hamburgga bokte Afrihkkái. Sii leat diđoštanmátkkis nuppeláganvuhtii ja álggolašvuhtii. Dáid fotogovaid ja videodahkosiid vuođđu lea Laakso máttarádjá mátki Hamburgga ealliidgárdái jagi 1925, mas son oktan bearrašiinnis biddjui ovdan sápmelažžan čájáhussii. Čájáhus rahpá olbmuide vejolašvuođa oažžut jurdagiid identitehta birra, máttohisvuođa birra ja báikáigullevašvuođa birra ja Laakso máttarádjá mátkki vuođul. Sáhttágo sápmelačča čájáhallamis ealliidgárddis leat mihkkege buriid? Maid mearkkaša álgoálbmot ja geat dat leat earáláganat?
Jagi 1925 vulggii Simoni Laakso Enodagas, bearrašiinnis ja bohccuidisguin Hamburg Zoo nammasaš ealliidgárdái. Doppe sii orru čájáhusšiljus jahkebeali ja ledje olbmuid muosáhussan iežaset erenoamáš beaivválaš eallinvugiineaset. Čájáhusšilju lei Carl Hagenbeck lágidan, ja son lei eurohpálaš entreprenevra, gii maid hutkkai ‘ođđaáigásaš eallidgárddiid hábmenárvalusa’. Dát čájáhussan biddjojuvvon olbmot galge mahká leat earaláganat. Laakso bearaš maid jođii eará duiskalaš ealliidgárddiid mielde sullii jahkebeali, ja galge guoimmuhit gussiid. Sii golladedje áiggi dollagáttis, málestedje ja dikšo bohccuid.
Jagi 2012 manaiga dáiddár-guovttos Dahlsten/Laakso ruovttoluotta seamma ealliidgárdái Hamburgii ja čađaheigga dáiddalaš ovdanbuktima seamma šiljus. Dahlsten ja Laakso mátkkošteigga maiddái Lulle-Afrihkkái, gos soai dahkaluttaiga iežaska leat čearddalaš johttit, ja gos soai vásiheigga iežaska olmmošlaš iešvuođalági ja vierrása dili. Soai oruiga sáttomeahcis dego livččiiga Sámi duoddariin, ja fuomášeigga dakkár báikkiid Namibias, Botswanas ja Lulle-Afrihkás mat muittuhedje sudnuide Enodaga eanadagaid.
Campfire in a Zoo lassin čájehuvvojit Markku Laakso njuohtamat. Laakso riegádii Enodahkii ja šattai bajás Anáris Suoma Sámis. Su njuohtamiin bohtet čielgasit ovdan su davvi-skandinávialaš identitehta ja su mánnávuođa olmmošlaš ovdagovat. Mii deaivat Elvisa ja duon sámegándda, geat goappašagat ovddasteaba su persovnnalašvuođas sierranas beliid ja guovtti kultuvrra vuostálagaid boahtima, ja su háliidusa goappašiid kultuvrii gullat.
Njuohtamat čujuhit nugohčoduvvon Davviriikkaid dáidaga golleáigái mii lei 1800-logu loahpa rájis. Son geavaha maid popp-kultuvrra, sosiálarealismma ja suopmelaš sávnni ja meahcceárbevieruid váikkuhussan.
Ruovttusiidu
Markku Laakso
