Čájáhus Ládjogahpira rematrieren – Máhccat eadni lusa lea Máttaráhku ládjogahpir – A Foremother‘s Horn Hat dáidda- ja dutkanprošeavtta oassi. Prošeakta lea sámi dáiddára Outi Pieski ja suopmelaš dutki Eeva-Kristiina Harlina ovttasbargu.
Ládjogahpir lea šođbes, čalbmáičuohcci ja goddjes spupma, man sámi nissonat atne gitta 1800-logu lohppii Sámis, mii dán áigge fátmmasta Davvi-Norgga ja Suoma. Gahpira čuvgoseamos mihtilmasvuohta lea dan ceakkohápmi, mas bajit oassi lea geavllil, lávejuvvon muoras, mii gohčoduvvo fierran, ja mii lei cáhkkojuvvon gahpira láđđi sisa. Sámis muitaluvvo geardomassii, ja lea velá álbmotmuitu, ahte báhpat gilde gahpira atnimis, ja nággejedje ahte beargalat ássá čoarvehámat fieras. Nuba báhpat duoguštedje gahpiriid, ja nugo bassi goavdásatge, de galge gahpirat boldojuvvot.
Prošeavttas ilbmá fargga girji man Jan-Erik Lundström doaimmaha ja Davvi Girji almmustahttá.
Bio
Outi Pieski
(r. 1973) lea govvadáiddár Ohcejogas ja Numminenis Suomas. Su govvanjuohtamat ja installašuvnnat suokkardit árktalaš guovllu ja luonddu ja kultuvrra gaskasaš sorjavašvuođa. Su barggut ovttastit sámi duodjeárbevieru ja dálá áigge dáidaga geavadiid, ja rahpet ođđasis ságastallamiid sámi álbmogis transnationála diskurssain. Pieski lea The Miracle Workers Collective (MWC / Oavdudahkkiid searvevuođa) lahttun čájehan dáiddabargguidis suopmelaš Alvar Aalto paviljongas 58. International Art Exhibition – La Biennale di Venezia (2019) čájáhusas dáid guhtaliid. Doppe son ovdanbuvttii báikespesifihkka bázzeinstallašuvnnas Ovdavázzit – Forewalkers (2019), mii lea oassi projeavttas Máttaráhku ládjogahpir (A Foremother’s Horn hat) ovttasbarggus arkeologa Eeva-Kristiina Harliniin, ja Rájácummá (Kiss from the Border) -projeavtta ovttasbarggus sámi dáiddár ja aktivista Jenni Laitiin ja Niillas Holmbergain. Installašuvdna válddahallá sámi iešstivrejumi mii doahttala sámi filosofiija soabalaš eallimis, mii čujuha sihke olbmuid ja luonddu biomáŋggadáfotvuhtii. Maŋŋilgo čađahii loahppadutkosa Helssega dáiddaakademiijas jagi 2000, Pieski lea doallan čájáhusaid Sámis ja riikkaidgaskasaččat. Son lei Ars Fennica Award bálkkašumi evttohas 2015 ja vuittii Suoma dáiddaakademiija bálkkašumi 2017.
Eeva-Kristiina Harlin
(r. 1972) lea Oulu universiteahta Giellagas-instituhta doavttergráda dutki Suomas. Su nákkosgirji válddahallá sámi kulturárbedávviriid máhcahanpolitihka. Son lea bargan Suoma kulturárbbi doaimmahagas, Ruoŧa Historjjálaš museas, SIIDA Sámi museas Suoma bealde, RiddoDuottarMuseain Norgga bealde ja Sámi arkiivvas Suoma bealde. Su barggu fáddá leat guhká leamaš sámi kulturárbi ja gažaldagat dan ruoktot máhcaheami oktavuođas ovttasráđiid sámi servodagain. Harlin lea doaimmahan sámi kulturárbái guoskevaš guorahallamiid davviriikkalaš ja eurohpálaš museain, ja son lea dáid guhtaliid guorahallamin sámi arkiivaávdnasiid eurohpálaš lágádusain. Sámi čoakkáldagaid ja ruoktot máhcaheami lassin son lea spesialiseren arkeologiija ehtalaš gažaldagaide, mat gusket sámi kultuvrii. Máttaráhku ládjogahpir (A Foremother’s Horn Hat) lea maiddái oassi su doavtterdutkosis.
Čájáhusáigodat 13.9. – 3.11.2019.
Govat: Sámi Dáiddaguovddáš / Tor Egil Rasmussen.
